Symbole

SYMBOLE, KTÓRE SŁOWIANIN ZNAĆ POWINIEN:

Poniższy artykuł omawia wyłącznie niektóre znaczenia wymienionych symboli. Wynika to z samej mnogości ich znaczeń, która sprawia, że każdy z tych znaków można w zasadzie interpretować na nieskończenie wiele sposobów. Uwaga została skupiona na znaczeniach bliżej związanych z obszarem Słowiańszczyzny, choć prawda jest taka, że symbole te pojawiają się także w wielu różnych kodach kulturowych.

Kołowrót i swastyka (卐)

kołowrót symbole kolovrat

Kołowrót to jedna z najpowszechniejszych odmian słowiańskiej swastyki. Gdyby nie zbrodnie nazistów, swastyka pozostałaby zapewne jednym z najbardziej pozytywnych symboli wśród ludzkości. Hindusi, buddyści i dżinniści mają w zwyczaju traktować ją jako święty znak. Podobny stosunek do swastyki mieli dawni Słowianie. Możemy jedynie ubolewać nad tym, że jeden z najpozytywniejszych symboli na świecie został przez brutalność historii tak strasznie zdewaluowany.

Svastika znaczyło w sanskrycie tyle co źródło – coś, co przynosi szczęście i pomyślność. W kręgach słowiańskich swastyka była też nazywana swargą, swarzycą bądź swarożycą. Skojarzenia ze słowiańskim bogiem słońca Swarogiem / Swarożycem nie są tutaj przypadkowe – swastyka symbolizowała właśnie Słońce i kult solarny. Prawoskrętna swastyka naśladuje kształtem ramion ruch Słońca (widzianego z północnej półkuli). Taki talizman mógł być symbolem bogiń i płodności. Lewoskrętne swastyki były mniej popularne i należało je raczej kojarzyć z nocą i magią.

Zwyczajowo swastyka była rodzajem równoramiennego krzyża z ramionami zagiętymi pod kątem prostym. Czasem jednak kształt swastyki był nieco modyfikowany. Przykładem takiej wariacji jest ośmioramienny kołowrót słowiański. Ten rodzaj swastyki był szczególnie popularny wśród Słowian, kreślono ten znak na domach, chcąc w ten sposób odstraszyć od domostwa wszelkie zło pojawiające się na świecie pod postacią demonów. Zabieg ten miał też ochronić domostwo przed niszczycielskim wpływem pogody.

Inne warianty swastyki, nazywaj także u Słowian swargą lub swarzycą:

Swarzyca Kruszwicka symbole
symbole swarga swarzyca


Ręce Boga

ręce boga symbole

Ręce Boga to symbol będący zdaniem Rodzimego Kościoła Polskiego ideogramem pojęcia Boga Najwyższego. Umiejscowiony w centrum krzyż zakończony z czterech stron palcami (grabkami) odzwierciedlać miałby tutaj jego pojęcie, zwracając dodatkowo uwagę wszechświat i równowagę jako pożądany stan natury. Towarzyszące mu swastyki wiązałyby się w tej interpretacji zarówno Swaroga, jak i jego syna Swarożyca – boskimi pierwiastkami sprawczymi. W rzeczywistości jednak badacze niewiele są w stanie o nim powiedzieć. Zdaniem niektórych – Ręce Boga niekoniecznie musiały być nawet symbolem słowiańskim.

Symbol ten został odkryty w 1936 r. na popielnicy podczas badań archeologicznych w Białej. Datuje się go na III-IV w. n. e., zaś sama popielnica została zakwalifikowana do kultury przeworskiej. To właśnie elementy tego symbolu zostały wykorzystane przez nazistów w ramach przeprowadzanej w latach wojennych propagandy. Czteroramienna swastyka była w tym czasie licznie reprodukowana, stając się też z czasem symbolem okupowanego miasta. Sama popielnica zaginęła wraz z wycofaniem się wojsk niemieckich z Łodzi. Do dziś jest ona znana wyłącznie w postaci gipsowej kopii.

Skojarzenie symbolu z popielnicy z pojęciem Boga Najwyższego jest względnie młode – pierwsza tego typu interpretacja została zaproponowana dopiero w 1993 r. przez działacza Rodzimego Kościoła Polskiego. Interpretacja ta jest dziś krytykowana przez wielu, jednak na jej obronę warto powiedzieć, że główne ramiona faktycznie mogą przypominać błyskawice, zwłaszcza że samego Peruna przedstawiano czasem jako dzierżącego w dłoni rozdwajającą się błyskawicę. Należy również wspomnieć, że symbol ten występuje również w wersji bez swastyk – w formie równoramiennego krzyża zakończonego czterema grabkami, z których każde ma po 5 bądź 6 palców.


Znak Gromowładcy

symbol gromowładcy

Symbolem Peruna było sześcioramienne koło bądź sześciokąt foremny. Znak ten na terenie Słowian zachodnich powszechnie był żłobiony na belkach powały bądź innych punktach domostwa po to, by zabezpieczyć je przed uderzeniem pioruna i nawałnicami. Pojawiał się on też zresztą czasem na herbach, częściach garderoby, wycinankach i pisankach. Symbol ten jest obecny w wielu kulturach, przez co umownie zwykło się go nazywać ogólnym określeniem gwiazda heksapentalna.

W polskiej kulturze znak ten przetrwał u Górali w formie rozety podhalańskiej bądź karpackiej. Co ciekawe, pełni ona tam również podobne funkcje. Ważnym elementem góralskiej architektury jest właśnie drewniany strop, na którym koniecznie należy wyrywać znak rozety, po to by zabezpieczyć domostwo przed niszczycielskim wpływem pogody. Na obszarach tych znak Gromowładnego występuje również w postaci zubożonej – w formie sześcioramiennej gwiazdy wpisanej w okrąg. W niektórych interpretacjach badawczych znak ten również łączy się z powszechnym u nas kultem solarnym.


Triskelion

triskelion symbol

Triskelion to znak złożony z trzech jednakowych elementów: nóg, spiral lub meandrów składających się na cykliczny wzór geometryczny. Dziś symbol ten zwykło kojarzyć się przede wszystkim z Celtami, u których mógł on oznaczać trzy żywioły: wodę, powietrze i ziemię (samo podejście Celtów do ognia było dość osobliwe). Można go również odbierać jako potrójny wymiar ludzkiego życia, na które składają się pierwiastki fizyczne, psychiczne i duchowe. Powszechnie interpretuje się go też dziś jako kolejny symbol kultu solarnego, wariant swastyki. Warto jednak omawiać go w odłączeniu od swastyki i jej odmian, gdyż te wiązały się przeważnie z symbolicznym znaczeniem czwórki bądź ósemki (Kołowrót), podczas gdy triskelion (zwany też trykwetrem) wiązał się z trójką – cyfrą, która wśród pogan miała zupełnie inną symbolikę.

W mitologii słowiańskiej trójkę zwykło kojarzyć się z Welesem, panem podziemnego świata, a zatem – z kultem chtonicznym. Na podstawie dostępnych źródeł trudno jest stwierdzić faktyczne powiązanie triskelionu z Welesem. Jedyną poszlaką przemawiającą za tą hipotezą zdaje się być kult Tryglawa, trójgłowego pomorskiego bóstwa mającego mocno welesowy charakter. Z perspektywy dzisiejszej niemożliwością jest rozstrzygnięcie tego, czy triskelion miał faktycznie dla dawnych Słowian znaczenie, jednak na uwagę zasługuje, że znak ten stał się główmy symbolem Rodzimej Wiary – innego polskiego rodzimowierczego związku wyznaniowego.


Lunula

lunula symbol

Lunula to metalowy wisiorek w kształcie półksiężyca noszony m.in. przez słowiańskie kobiety. Wśród dawnych Słowianek lunule chętnie były noszone zarówno przez mężatki, jak i panny. Były symbolem kobiecości i płodności. Noszono je po to, by zapewnić sobie przychylność bogów i ochronę przez złymi urokami. Ich kulturowe znaczenie wiąże się z pewnością z symboliką księżyca, którego pełny cykl wyznacza również cykl menstruacyjny u kobiet. Nazwa lunula ma związek z dawną nazwą księżyca, który m.in. wśród Słowian był określany dawniej mianem łuna. Żeńska forma nazwy naturalnego ziemskiego satelity zdaje się potwierdzać, że dla Słowian księżyc był kobietą: piękną, olśniewającą swym blaskiem i przede wszystkim zmienną. Lunula to zatem manifestacja kobiecości w pełnej krasie, przez co nic dziwnego w tym, że symbol ten przez mężczyzn raczej nie był noszony.


Znak Welesa

symbol welesa

Weles to słowiański pan zaświatów, bóg magii i wróżbiarstwa, patron wędrowców, handlarzy i poetów, a także opiekun bydła rogatego. Przypuszcza się, że jego imię ma związek z wołami, nad którymi sprawował pieczę. Znakiem Welesa jest rogaty trójkąt wprost odnoszący się do jednej ze sfer tego bóstwa. Symbol ten powinni nosić wszyscy ci, którzy w jakiś sposób czują się podlegli Welesowi. Znak ten szczególnie upodobały sobie osoby o artystycznym usposobieniu i emocjonalnie związane z magicznymi wierzeniami Słowian. Wynika to stąd, że bóg ten był m. in. opiekunem wróżbitów, poetów i muzyków.


Źródło grafik:
Kołowrót Adam Rędzikowski (CC),
Swastyka kruszwicka Ratomir Wilkowski (CC),
Ręce Boga Ratomir Wilkowski (CC),
Niedomknięta swarga Silsor (CC).
Lunula  sklep walhalla.com.pl
Znak Welesa Ada Konieczny

Podobał Ci się artykuł? Rozważ postawienie nam kawy. Utrzymanie strony kosztuje, a nasze treści tworzymy za darmo.
Postaw mi kawę na buycoffee.to