Książki o Słowianach

Na naszej stronie korzystamy z dostępnych źródeł wiedzy o słowiańskiej historii i kulturze, a także polecamy najbardziej rzetelne opracowania na ten temat. Książki o Słowianach to dla nas codzienność, aczkolwiek osoba nieobeznana w temacie może czuć się zagubiona, gdyż na rynku wydawniczym można odnaleźć wiele słowiańskich publikacji. Niestety, nie wszystkie z nich są godne polecenia.

Pod naszymi wpisami staramy się zamieszczać namiary bibliograficzne do źródeł, z których bezpośrednio czerpaliśmy wiedzę. Poniżej znajduje się wyłącznie część z wykorzystywanych przez nas opracowań, którą uznaliśmy za najbardziej wartościową i godną polecenia dla osób, które chciałyby stworzyć na swoich domowych półkach małą słowiańską biblioteczkę.

Źródła naukowe:

Mitologia Słowian Aleksandra Gieysztora

Najbardziej klasyczne naukowe opracowanie o wierzeniach Słowian autorstwa Aleksandra Gieysztora, cenionego polskiego historyka i mediewisty. Swego czasu książka była częścią kultowej serii wydawniczej „Mitologie świata” Wydawnictw Artystycznych i Filmowych, które w 2006 roku zakończyły swą działalność. Badacz na podstawie dostępnych odkryć archeologicznych i etymologii słów odtworzył możliwie najdokładniej świat słowiańskich wierzeń. Szeroka wiedza autora sprawia, że prezentowany naukowy wywód jest interesujący, głównie za sprawą łączenia swych przypuszczeń z kulturami sąsiadujących ludów. W 2006 roku ukazało się nowe wydanie kultowej Mitologii Słowian, które dodatkowo zostało wzbogacone o przypisy i materiały wyciągnięte z osobistych notatek badacza. Choć opracowanie to ma dziś swoje lata, to nowsze opracowania z dużym szacunkiem do opracowań i dokonań Aleksandra Gieysztora.

Kultura ludowa Słowian Kazimierza Moszyńskiego

Monumentalne dzieło autorstwa Kazimierza Moszyńskiego, polskiego etnografa, etnologa i slawisty jest pierwszym w Europie syntetycznym opracowaniem kultury ludowej dużej grupy etnicznej, które w zgrabny sposób prezentuje ciągłość kultury słowiańskiej, od czasów pogańskich do współczesności. Całość została rozbita na dwie duże całości: Kultura materialna oraz Kultura duchowa (dodatkowo rozbita na dwie części). Autor oparł się na dostępnej literaturze, ale też na przeprowadzonych w Polsce, na Białorusi i Ukrainie badaniach terenowych.

Polska demonologia ludowa Leonarda Pełki

Leonard Pełka to doktor nauk humanistycznych, który specjalizował się w badaniach przedchrześcijańskich kultów. W swej pracy zaprezentował bogaty świat ludowej demonologii, która wiele zaczerpnęła z wierzeń dawnych Słowian. Na przykładzie przeprowadzanych przez autora dociekań łatwo można dostrzec obecny do dziś w kulturze ludowej synkretyzm słowiańsko-chrześcijański, który objawia się w zlaniu dawnych pogańskich wierzeń z naukami Kościoła Katolickiego. Praca ta jest również świetnym dowodem na to, że dawne słowiańskie demony nie zostały zapomniane. Wiele z nich zdołało przetrwać właśnie w podaniach prostego ludu, które są przez autora licznie przytaczane.

Inne opracowania Leonarda Pełki

Swego czasu trudno było o nabycie własnego egzemplarza Polskiej demonologii ludowej, aczkolwiek dziś praca ta jest łatwo dostępna za sprawą serii „Wierzenia i zwyczaje” Wydawnictwa Replika. W serii tej zostały wznowione także inne godne uwagi opracowania naukowe tego doświadczonego naukowca:

W kręgu upiorów i wilkołaków Bohdana Baranowskiego

Bohdan Baranowski był nauczycielem Leonarda Pełka. Jemu także nieobce były zainteresowania tematem słowiańskiej mitologii. Autor w sposób rzetelny i przejrzysty poddaje analizie demoniczne istoty występujące w mitologii słowiańskiej, a także opisuje wierzenia, które przywędrowały do miast za sprawą zabobonnych mieszkańców wsi. Praca jest napisana z perspektywy historyka, który w uporządkowany sposób starał się zebrać i przedstawić różne wierzenia demonologiczne odnotowane na ziemiach słowiańskich.

Inne monografie Bohdana Baranowskiego

Podczas swojej działalności naukowej prof. Baranowski poświęcił wiele uwagi badaniu obyczajowości Polaków w ujęciu historycznym. W jego opracowań często odbijają się echa przedchrześcijańskich wierzeń, a na szczególną uwagę zasługują jego książki o czarownicach. W serii „Wierzenia i zwyczaje” ukazały się:

Religia Słowian Andrzeja Szyjewskiego

Andrzej Szyjewski to krakowski religioznawca, który również podjął się próby naukowego zrekonstruowania świata słowiańskich wierzeń. Odczuwający potrzebę odtworzenia dawnej rzeczywistości badacz przedstawia swą własną hipotezę dotyczącą religii Słowian, snując przy okazji refleksje o wynikającym z niej światopoglądzie. Autor wyraźnie tęskni za światem słowiańskiej mitologii, dlatego pomimo ograniczonej liczby tekstów źródłowych na ten temat, stara się możliwie najpełniej zrekonstruować ten świat, pozostając przy tym całym czas wiernym metodzie naukowej. Erudycja autora sprawia, że pomimo stricte naukowego podejścia, pracę czyta się naprawdę przyjemnie. Książka została wydana w ramach „Małej Biblioteki Religii” Wydawnictwa WAM, aczkolwiek dziś może być trudno dostępna.

Religia Słowian i jej upadek Henryka Łowmiańskiego

Henryk Łowmiański był znanym historyk i mediewistą, autorem monumentalnych Początków Polski. Religia Słowian i jej upadek to zgrabne opracowanie monograficzne, które w wyczerpujący i naukowy sposób prezentuje świat słowiańskich wierzeń w obliczu chrześcijańskiego zagrożenia, które w ostateczności doprowadziło do zmierzchu kultury przedchrześcijańskich Słowian.

Dawni Słowianie: Wiara i kult Stanisława Urbańczyka

Stanisław Urbańczyk był wybitnym polskim językoznawcą, który również podjął się próby zrekonstruowania wierzeń dawnych Słowian. Autor, wykorzystując swe językoznawcze kompetencje, snuje rozważania na temat świata dawnych wierzeń i zasięgów poszczególnych kultów. Niestety, same dociekania językoznawcze dają względnie ograniczone możliwości snucia refleksji, aczkolwiek warto zapoznać się z tą pozycją właśnie ze względu na to, że autor próbuje spojrzeć na świat Słowian, odsuwając nieco na bok historię i archeologię, które w innych opracowaniach wychodzą na pierwszy plan.

Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian Jerzego Strzelczyka

Jerzy Strzelczyk to kolejny historyk i mediewista, który podjął się tematu słowiańskich wierzeń. Jego praca ma za zadanie zaprezentować prawdziwą historię nierzeczywistego świata wyobrażeń naszych odległych przodków. Autor w przejrzystym układzie hasłowym zmierzył się z szeroką tematyką, zahaczającą zarówno o bóstwa i istoty demoniczne, jak i początki ludów i państw słowiańskich. Ze względu na słownikowy układ treści nie jest to porywająca lektura, jednak bywa pomocna podczas chęci szybkiego dotarcia do konkretnych informacji. Ten sam autor wydał także monografię Bohaterowie Słowian połabskich.

Sanktuaria słowiańskie Bogusława Gierlacha

Sanktuaria słowiańskie to próba spojrzenia na dawne kulty słowiańskich bóstw w ujęciu archeologicznym, związanym z najdawniejszą przeszłością ziem polskich oraz Słowiańszczyzny zachodniej. Poza podjęciem tematyki słowiańskich sanktuariów, autor snuje również rozważania o istocie samych wierzeń, warunkach politycznych, ekonomicznych i społecznych omawianego obszaru.

Mały słownik kultury dawnych Słowian

Mały słownik kultury dawnych Słowian to praca zbiorowa pod red. Lecha Leciejewicza. Książka ta to odpowiedź na rosnące zainteresowanie czasami naszych praojców. Praca ta w zgrabny i przystępny sposób wyjaśnia terminy związane z początkami społeczeństwa i państwa polskiego. Pozycja przydatna, syntetyzująca dotychczasową wiedzę o dawnych Słowianach, odsyłająca do innych źródeł, które w bardziej obszerny sposób omówiły konkretne zagadnienie.

Niesamowita Słowiańszczyzna Marii Janion

Maria Janion to polska historyczna literatury i idei, która w swej nominowanej do literackiej nagrody Nike książce podjęła trudną tematykę Polski i słowiańskiej tożsamości. Autorka podejmuje się próby dotarcia w kulturze i literaturze minionych epok do naszego słowiańskiego rodowodu, który przez wiele lat był sukcesywnie wypierany. Badaczka podejmuje również refleksję o konsekwencjach przyjęcia przez Polskę chrztu, który sprawił, że sami Polacy stali się dla siebie kimś obcym. Pomimo tej wielkiej zmiany, świadomość pogańsko-słowiańska zdołała przetrwać, na co można odnaleźć liczne dowody w literaturze.

Mity, kult i rytuał Kamila Kajkowskiego

Kamil Kajkowski to współczesny doktor archeologii, którego zainteresowania naukowe ogniskują się na temacie nadbałtyckich Słowian. W oparciu o najnowsze odkrycia archeologiczne i interdyscyplinarne podejście Kamil Kajkowski próbuje opowiedzieć o świecie dawnych Słowian coś nowego i choć trudno dziś o nowe źródła informacji na ten temat, udaje mu się to nadspodziewanie dobrze.


Opracowania popularnonaukowe

Mitologia słowiańska Jakuba Bobrowskiego i Mateusza Wrony

Mitologia słowiańska od wydawnictwa BOSZ to próba opowiedzenia na nowo mitologii Słowian w formie epickiej narracji. Autorzy wykorzystali w niej informacje zawarte w źródłach naukowych do tego, by stworzyć fabularyzowaną opowieść układem przypominającą kultowe opracowanie mitów Greków i Rzymian Jana Parandowskiego. Opracowanie dzieli się na 3 części: Bogowie, Biesy i Junacy. Ogromnym atutem książki są przepiękne ilustracje.

Dary bogów Witolda Jabłońskiego

Dary bogów to kolejna próba usnucia epickiej opowieści, która będzie przy okazji skarbnicą wiedzy o wierzeniach naszych słowiańskich praojców. Tym razem tego zadania podjął się nie byle kto – Witold Jabłoński, doświadczony pisarz słowiańskiej fantasy. Narratorem książki jest postać Bajarza, która w arcyinteresujący sposób opowiada o dawnych wierzeniach. Doskonały warsztat pisarski autora sprawia, że trudno o polecenie lepszej książki, która miałaby zainteresować kogoś, kto wcześniej z mitologią Słowian nie miał za wiele wspólnego. Wydanie książkowe powstało w oparciu o świetne słuchowisko przygotowane wcześniej przez Audiotekę.

Bestiariusz słowiański Pawła Zycha i Witolda Vargasa (t. 1 i 2)

Bestiariusz słowiański to zgrabne, ilustrowane kompendium wiedzy o słowiańskiej demonologii wydane przez wydawnictwo BOSZ. Książka bądź książki za sprawą swych niewątpliwych atutów estetycznych są gratką dla niejednego kolekcjonera. Autorzy, wykorzystując wiedzę zaczerpniętą z rodzimych podań, baśni i legend, stworzyli przejrzysty katalog prezentujący istoty znane ze słowiańskiej mitologii i podań prostego ludu. Praca urzeka jakością wydania i potrafi zainteresować, jednak przyjęta konwencja sprawia, że opisy poszczególnych istot zdecydowanie nie wyczerpują tematu, a jedynie wybierają niektóre wątki z opracowań naukowych.

Kuchnia Słowian Hanny i Pawła Lisów

Książka ta to próba odtworzenia przepisów potraw jadanych przez naszych praojców w dobie wczesnego średniowiecza. Autorzy jako bazę do swych przepisów wykorzystali opracowania etnograficzne, historyczne, archeologiczne i botaniczne, po to by możliwie najwierniej oddać ducha  dawnej kuchni. Praca ta to również wspaniała opowieść o kuchni Słowian, jej najpopularniejszych składnikach i zmianach, które następowały pod wpływem zdobywania coraz to nowszych składników. Książka została dodatkowo wzbogacona o felietony dotyczące życia i obyczajów naszych praojców.

Podobał Ci się artykuł? Rozważ postawienie nam kawy. Utrzymanie strony kosztuje, a nasze treści tworzymy za darmo.
Postaw mi kawę na buycoffee.to