W języku polskim rodzice mogą nazywać swoje potomstwo dowolonym spośród parotysiącznego zasobu różnych imion. Wiele z nich, choć są popularne w Polsce, nie są imionami słowiańskimi, a zapożyczonymi z innych języków. Jakie były zatem imiona słowiańskie i co one oznaczały?
Dawny rytuał nadania dziecku słowiańskiego imienia miał funkcję magiczną. Każde słowiańskie imię miało swoją moc i znaczenie – stanowiło życzenie dla osoby je noszącej. Właściwe imię dziecko otrzymywało w wieku ok. 7 lat (podczas postrzyżyn lub zaplecin). Wcześniej nosiło imię zastępcze, pozornie hańbiące, które miało jednak zapewnić mu ochronę przed złymi mocami, np. Niemoj, Nielub, Wilk.
Właściwie imiona słowiańskie były silnie powiązane z magią i zwyczajami. Najpowszechniejszy zbiór stanowiły imiona dwuczłonowe, które były dla dziecka życzeniem, wróżbą na późniejsze życie. Tak oto Sławomir miał być człowiekiem sławiącym pokój, Wojciech cieszącym się w boju, zaś Zbigniew osobą, która wyzbędzie się gniewu. Innymi przykładami imion dwuczłonowych, które zdołały przetrwać do dziś w polszczyźnie są Mieczysław, Krzesimir, Jarosław, Zdzisław, Czesław, Mirosław, Kazimierz, Bogdan, Radosław, Przemysław, Bogusław, Włodzisław oraz ich żeńskie odpowiedniki.
Chcąc poznać znaczenie danego imienia, należy spojrzeć odrębnie na każdy z jego członów. Najczęstszymi członami w imionach słowiańskich były: bog (Bóg lub los, dola), bor (walka), dobro, ciech (radość, uciecha), dom, drogo, gniew, goj (obfitość, lek, pokój), gost (gość), jar (siła, krzepkość), lub (miły, przyjemny), mił, mir (pokój), mysł (myśleć), rad (zadowolony lub udzielający rady), rat (wojna), siem (ród, własność), sław, sobie, wit (pan, władca), włod (władać), woj (wojować), żyr (pokarm, życie).
Imiona kobiece tworzono zazwyczaj poprzez dodanie końcówki -a, choć warto pamiętać, że były one tworzone również w oparciu o człony typowo żeńskie: wola, cześć, wieść, włość, żyźń (urodzajność). Obok imion dwuczłonowych występowały również imiona o budowie imiesłowów, np. Bojan, Kochan, Stojan, Wygnan, Cieszym, Radzim, Borzym.
Imiona dwuczłonowe za sprawą swej długości były czasem skracane do postaci hipokorystycznej (zdrobniałej), która mogła kończyć się m. in. na takie sufiksy jak: –sz, –osz, –usz, –ch, –ech, –ek, –ach, –och, –uch, –uj, –ko, –ka, –an, –n, –na, –ota, –uta. Cząstki te dodawane także do innych członów, które nie zostały odnotowane w wypadku imion dwuczłonowych, dzięki czemu dość liczny zasób imion słowiańskich stanowią wyrazy jednoczłonowe zakończone wspomnianymi końcówkami. Przykłady imion zdrobniałych lub jednoczłonowych: Białek, Bogna, Bolech, Bojan, Bolan, Bogusz, Boruch, Bohuta, Boruta, Cieszko, Częstoch, Dobosz, Dobrochna, Domasz, Drogosz, Gniewko, Gniewosz, Gojko, Gostek, Jarosz, Lasota, Lestek, Leszek, Mieszko, Miłko, Miłosz, Mirko, Mszczuj, Radosz, Ratko, Siemko, Sławian, Sławko, Sławosz, Sobiech, Stanisz, Stojan, Wojan, Witko, Zbyszko, Ziemko, Żegota, Żyrka.
Imionami dwuczłonowymi przez długi czas były zapewne nazywane wyłącznie dzieci z wyższych warstw społecznych. Warto jednak pamiętać jeszcze o istnieniu imion jednoczłonowych, które pochodziły od przymiotników i rzeczowników pospolitych, np. Szydło, Broda, Łopata, Cich. Motywacją dla takiego imienia mogły być: części ciała (Gęba), cechy zewnętrzne (Krost), cechy wewnętrzne (Szczodr), zwierzęta (Jeż), rośliny (Kalina, Jawor), nazwy topograficzne (Jezior), nazwy ludów (Prusota), profesje (Psiar), elementy kultury materialnej (Kusza), nazwy pokarmów (Żur), nazwy abstrakcyjne (Nadziej, Strach) itp.
Ten ogólny przegląd słowiańskich imion nie wyczerpuje tego zagadnienia, jednak pozwala nieco zarysować ich ogólny charakter. Warto jednak zaznaczyć, że za sprawą kontaktów między plemionami niektóre imiona były zapożyczane, przez co języki słowiańskie przejmowały elementy od innych języków słowiańskich bądź nawet języków germańskich. To sprawia, że poszczególne imiona o rodowodzie słowiańskim należy rozpatrywać pod różnym kątem, tak by wydobyć jego pierwotny sens. Jako ilustrację dodajemy znaleziony spis imion słowiańskich:
WYBRANE IMIONA SŁOWIAŃSKIE DWUCZŁONOWE:
Bądzisław, Bądzisława – ci, którzy będą sławni
Będzimir, Będzimira – ci, dzięki którym będzie pokój
Biezdar – ten, który nie jest darem
Bogdan (Bohdan), Bogdana – dani (zesłani) przez los lub boga
Boguchwał, Boguchwała – ci, którzy chwalą los lub boga / bogów
Bogumił, Bogumiła – ci, dla których los jest miły (później – bóg, bogowie)
Bogusław, Bogusława – ci, którzy sławią los (później – boga lub bogów)
Boguwłość – władająca losem
Boguwola – powierzona w opiece dobremu losowi
Bojomir, Bojomira – ci, którzy wywalczą pokój
Bolebor, Bolebora – ci, którzy więcej walczą
Boleczest – ten, który zdobędzie więcej czci
Bolemierz, Bolemiera – ci, którzy dadzą więcej pokoju
Bolemysł – ten, który więcej myśli
Bolesław, Bolesława – ci, którzy przyniosą więcej sławy
Borzygniew – walczący w gniewie
Borzymir – walczący o pokój
Borzywoj – zmagający się w boju
Bożeciech, Bożeciecha – cieszący się bogactwem, szczęściem
Bożesław, Bożesława – sławiący bogactwo, szczęście
Bożydar – dar losu
Bratumił, Bratumiła – ktoś miły bratu
Bratusław, Bratusława – ktoś sławiący brata
Bronimir, Bronimira – broniący pokoju
Bronisław, Bronisława – broniący sławy
Budzigniew – budzący gniew
Budzimił – budzący miłość
Budzisław, Budzisława – ci, którzy budzą sławę
Budziwoj – budzący w sobie wojownika
Chociebor – ten, który pragnie walki
Chociemir, Chocimierz, Kocimir, Chociemira, Chocimira, Kocimira – ci, którzy chcą pokoju
Chwalibóg, Chwaliboga – ci, którzy chwalą los / boga
Chwalimir, Chwalimira – chwalący pokój
Ciechosław, Ciechosława – ci, którzy sławią radość
Cirzibog – cierpliwie znoszący swój los
Cirzpisława – cierpliwie znosząca sławę
Czesław, Czesława – ktoś, kto czci sławę
Częstobrona – ta, która często się broni
Częstogoj – ten, który uzdrawia / daje dostatek
Częstowoj – ten, który często walczy
Dalebor, Dalibór – trzymający się z dala od walki
Dobrociech – cieszący się z dobra
Dobrogost – ten, kto dobrze gości
Dobromiła, Dobromiła – ci, którzy są dobrzy i mili
Dobromysł – dobry w myśleniu
Dobroniega – ta, która dostarcza przyjemności lub rozkoszy
Dobrosław, Dobrosława – sławiący dobro
Dobrowieść – ta, z którą przychodzi dobra wieść
Dobrowoj – ten, który dobrze walczy / walczy o dobro
Dobrożyźń – zapewniająca dobry urodzaj (żyzność)
Domagoj – ten, który uzdrawia rodzinę
Domażyr – zapewniający pokarm rodzinie
Drogomir – ten, któremu drogi jest pokój
Drogomysł – mający cenne myśli
Drogosław – ten, któremu droga jest słowa
Dziadumiła – ta, która jest miła przodkom
Dzierżykraj – ten, który włada nad okolicą
Dzierżymierz, Dzierżymir – ten, który trzyma pokój
Dzierżysław, Dzierżysława – trzymający sławę
Gniewomir – ten, który uspokaja gniew
Godzimir, Godzimierz – czyniący pokój
Godzisław, Godzisława – czyniący sławę
Gorzysław, Gorzysława – ci, których sława goreje
Gościmił, Gościmiła – ci, którzy są mili dla gości
Gościsław – zdobywający sławę, goszcząc w obcych stronach / sławny z gościnności
Gościwuj – ten, który gości krewnych od strony matki
Grodzimir, Grodzimierz – osoba, która grodzi pokój (ochrania go)
Grodzisław, Grodzisława – osoba, która grodzi sławę (ochrania ją)
Grzymisław, Grzymisława – osoba ogromnej sławy (grzmiąca nią)
Idzisław, Idzisława – idący przez życie w sławie
Imisław, Imisława – ci, którzy zapoczątkują sławę (imi- – jąć, rozpocząć)
Jarogniew – ten, którego gniew jest srogi
Jaromir, Jaromira – ktoś, kto znalazł siłę w pokoju
Jarosław, Jarosława – człowiek wielkiej sławy
Kazimierz, Kazimiera – ci, którzy nakazują pokój
Krzesimir, Krzesimira – krzewiący pokój
Krzywosąd – osoba, która krzywo (błędnie) sądzi
Lubodrog – ten, któremu droga jest miłość / przyjemność
Lubomił, Lubomiła – osoby lubujące miłość / przyjemność
Lubomir, Lubomira – ci, którzy lubią pokój
Luboradz – troszczący się o tych, których kocha
Ludomił, Ludźmił, Ludomiła, Ludźmila – ci, którzy są mili ludziom
Ludomir, Ludomira – ci, którzy zapewniają ludziom pokój
Ludomysł – myślący o ludziach
Lutobor – okrutny w boju
Lutogniew – okrutny w gniewie
Lutomił – ktoś rozmiłowany w okrucieństwie / surowości
Lutomir – okrutny w pokoju / ktoś, kto doprowadził okrucieństwem do pokoju
Małomir, Małomira – zaprowadzający „mały” pokój
Męcimir – ten, który burzy pokój
Miecisław, Miecisława – ci, którzy odrzucili sławę
Mieczysław, Mieczysława – ci, którzy zdobyli sławę mieczem
Miłogost – przyjazny gościom
Miłorad – ten, któremu miła jest radość
Miłosław, Miłosława – mili sławie
Mirogniew – ten, który uśmierzy gniew
Mirogod – czyniący pokój
Mirosław, Mirosława – sławiący pokój
Mojmira, Mojmira – mój pokój, mój skarb
Morzymir – ten, który zabija pokój
Morzysław – ten, który jest sławny w zabijaniu
Mścigniew – ten, który zwalcza (mści) swój gniew
Mścisław, Mścisława – ci, którzy zdobędą sławę poprzez zemstę
Mściwuj – ten, który mści się po krewnych od strony matki
Myślimir – myślący o pokoju
Nawoj, Nawoja, Nawojka – ktoś, kto będzie najlepszym wojownikiem
Niedomira – ta, która nie da spokoju
Nielub, Nieluba – ci, których się nie lubi (imiona ochronne)
Niemił, Niemiła – ci, których nie darzy się miłością (imiona ochronne)
Niemir, Niemira – ci, którzy nie dadzą pokoju (imiona ochronne)
Nierad, Nieradka – ci, którzy nie dają radości (imiona ochronne)
Niestek, Niestanka – ci, którzy nie są stali (możliwe związki z obcym imieniem Nestor)
Pężyrka – ta, która idzie drogą życia (pęci- – droga, wędrówka)
Pomścibor – ten, który mści się zbrojnie
Przedsław, Przesław – ten, który stawia sławę przed innymi rzeczami
Przezmir – ktoś, kto swoje istnienie zawdzięcza pokojowi
Przybycześć – ta, z którą przychodzi dobre imię
Przybysław, Przybysława – ci, którzy przyniosą sławę
Racibor – walczący w wielu wojnach
Racimir – walczący o pokój
Racisław – sławny w walce
Radomir, Radomira – ci, którzy cieszą się z pokoju
Radomir, Radomira – radujący się z pokoju
Radosław, Radosława – ci, którzy cieszą się sławą
Radzimir – doradzający pokój
Radziwój – doradzający walkę
Sambor – walczący samotnie
Sieciech – ten, który wszystkich cieszy / cieszy się ze wszystkiego
Siemidrog – ten, któremu droga jest rodzina
Siemidrog – ten, któremu droga jest ziemia lub ród / ktoś drogi rodzinie
Siemirad, Siemirada – cieszący się z rodziny
Siemisław, Siemisława – sławni w przestrzeni rodzinnej
Siemowit – pan rodziny / rodu
Siestrzemił – ten, który miły siostrze
Siestrzewit – ten, który sprawuje władzę nad siostrą
Skarbimir – troszczący się o pokój
Skarbisław, Skarbisława – troszczący się o pokój
Sławomir, Sławomira – ci, którzy sławią pokój
Sławosław, Sławosława – sławiący sławę1
Sobiemir – ten, który zapewnia sobie pokój
Sobierad – ten, który jest zadowolony z siebie
Sobiesław / Sobiesława – ci, którzy sami zdobędą sławę
Stanisław / Stanisława – ci, którzy staną się sławni
Stronisław, Stronisława – ci, którzy stronią od sławy
Strzebor – ten, który strzeże poprzez walkę
Świętomir, Świętomira – osoby, które dadzą mocny (trwały) pokój
Świętopełk – mający wielki oddział
Świętosław, Świętosława – osoby wielkiej sławy
Świętożyźń – zapewniająca wielki urodzaj (żyzność)
Tomisław, Tomisława – ci, którzy są udręczeni sławą lub potrzebą jej zdobycia
Trzebiesław, Trzebiesława – ci, którzy niszczą sławę wrogów
Twardomir – ten, kto zapewni trwały pokój
Tworzysław, Tworzysława – ci, którzy tworzą sławę
Ubysław, Ubysława – ci, którzy sprawią, że ubędzie sławy nieprzyjaciołom
Uniegost – ten, kto lepiej podejmuje gości (unie- – lepszy)
Uściwoj – ten, który pobudza (inspiruje) do walki (uści- – pobudzać)
Więcerad – bardziej zadowolony od innych
Więcesław, Więcesława – ci, co zdobędą więcej sławy
Wilkomir – ten, który jest wilkiem (zagrożeniem) pokoju
Witomysł – mający wielki umysł
Witosław, Witosława – ci, którzy będą sławni w panowaniu
Władysław / Władysława – sławni poprzez władanie
Włodzimierz – ten, którego władza przyniesie pokój
Włodzisław / Włodzisława – sławni poprzez władzę
Wojciech – cieszący się z wojowania
Wojemił – ktoś, komu jest miła wojaczka
Wojsław, Wojsława – sławni za sprawą wojowania
Wszebor, Wszebora – ci, którzy zawsze podejmują walkę
Zbigniew – ten, który wyzbył się gniewu
Zbysław, Zbysława – ci, którzy wyzbędą się sławy
Żyrosław, Żyrosława – sławiący pokarm / zdobywający sławę poprzez pokarm lub ofiarę
Zewnętrzne spisy imion:
